Папярэджанне, прафілактыка і ўстараненне гвалту ў дачыненні да непаўналетніх © Дзіцячы сад № 82 г.Бабруйска

Нарматыўныя прававыя дакументы па папярэджанні, прафілактыцы гвалту ў дачыненні да непаўналетніх

Алгарытм інфармавання педагагічнымі работнікамі бацькоў, апекуноў, папячыцеляў навучэнцаў і (або) супрацоўнікаў АУС аб наяўнасці прыкмет гвалту ў дачыненні да непаўналетніх

Праблема абароны дзяцей ад жорсткага абыходжання і насілля, у сілу іх найменшай абароненасці, не страчвае актуальнасці. Выяўленне непаўналетніх, якія сталі ахвярай гвалту, нараўне з супрацоўнікамі тэрытарыяльных органаў унутраных спраў (далей - АУС), ажыццяўляецца педагагічнымі работнікамі ўстаноў адукацыі.

разгарнуць » / « згарнуць

Гвалт - любая форма ўзаемаадносін, накіраваная на ўсталяванне або ўтрыманне кантролю над іншым чалавекам.

Вылучаюць некалькі асноўных форм гвалту: фізічнае, сэксуальнае, псіхічнае.

Фізічнае насілле - наўмыснае нанясенне дзіцяці фізічных пашкоджанняў, якія могуць прывесці да смерці, або выклікаюць сур'ёзныя, якія патрабуюць медыцынскай дапамогі парушэнні фізічнага або псіхічнага здароўя, або вядуць да адставання ў развіцці; цялесныя пакаранні, якія наносяць шкоду фізічнаму або псіхічнаму здароўю дзіцяці [1].

Псіхічнае (эмацыйнае) гвалт – працяглае, сталае ці перыядычнае псіхалагічнае ўздзеянне, якое прыводзіць да фармавання ў дзіцяці паталагічных рыс характару або парушаючае развіццё яго асобы [2].

Названыя дзеянні выяўляюцца ў аднаразовым або хранічным уздзеянні на дзіця, варожым або безасабовым стаўленні да яго. Наступствы іх прыводзяць да зніжэння самаацэнкі, страты веры ў сябе, фарміравання паталагічных рыс характару, якія выклікаюць парушэнне сацыялізацыі.

Псіхічны гвалт па сваёй сутнасці з'яўляецца найболей латэнтным, бо складана даказальна з прычыны адсутнасці вонкавых слядоў.

Сэксуальны гвалт - уцягванне дзіцяці з яго згоды або без такога ў прамыя або непрамыя дзеянні сэксуальнага характару з дарослым з мэтай атрымання апошнім сэксуальнага задавальнення або выгады. Сэксуальны гвалт уключае як прамыя сэксуальныя кантакты, так і непрамыя: дэманстрацыя дзіцяці аголеных геніталій, дэманстрацыя парнаграфічных матэрыялаў, а таксама ўцягванне дзіцяці ў выраб падобных матэрыялаў, падглядванне за дзіцем падчас здзяйснення ім інтымных працэдур, "грумінг", які здзяйсняецца, як правіла, пасродкам сеткі Інтэрнет.

Указаны гвалт таксама з'яўляецца высокалатэнтнай з'явай, бо па розных прычынах (пачуццё боязі, сораму, віны і да т.п.) дзеці, якія сутыкаюцца з сэксуальным гвалтам, рэдка звяртаюцца за дапамогай.

Ранняе выяўленне выпадкаў гвалту ў адносінах да непаўналетніх і аказанне дзецям комплекснай дапамогі мінімізуе шкоду іх здароўю і развіццю.

Мэта інфармавання - павышэнне аператыўнасці ў атрыманні інфармацыі аб фактах жорсткага абыходжання з непаўналетнімі з мэтай своечасовага рэагавання і аказання неабходнай дапамогі рознымі суб'ектамі прафілактыкі правапарушэнняў у сферы іх кампетэнцыі.

Педагагічным работнікам - падчас адукацыйнага працэсу, вывучэння асаблівасцяў сямейнага выхавання навучэнцаў, пры правядзенні гутарак з навучэнцамі і іх законнымі прадстаўнікамі неабходна звяртаць увагу на:

1. Прыкметы фізічнага гвалту: множныя сінякі, драпіны і рубцы, апёкі, ранкі, рознага роду траўмы. Найбольш распаўсюджаным сведчаннем фізічнага гвалту з'яўляюцца сінякі. Аб невыпадковым характары любых пашкоджанняў на целе дзіцяці сведчыць:

іх размяшчэнне (на плячах, грудзях, ягадзіцах, унутранай паверхні сцёгнаў, на шчоках і г.д.);

абрысы пашкоджанняў на скуры нагадваюць тыя прадметы, якімі яны былі нанесены (спражка рамяня, шнур, палка, сляды пальцаў). Могуць быць шматлікія сляды збіцця, пры гэтым разам са свежымі пашкоджаннямі могуць візуалізавацца старыя рубцы і шнары.

2. Формы псіхічнага гвалту: адкрытае непрыманне і крытыка дзіцяці, абраза і зневажэнне яго годнасці, пагрозы, якія выяўляюцца ў славеснай форме без фізічнага гвалту, наўмысная фізічная ці сацыяльная ізаляцыя, прад'яўленне дзіцяці празмерных патрабаванняў, якія не адпавядаюць яго ўзросту і магчымасцям; аднаразовае грубіянскае псіхічнае ўздзеянне, якое выклікала ў дзіцяці псіхічную траўму.

3. Асаблівасці фізічнага стану і паводзін дзіцяці: сэксуалізаваныя паводзіны (напрыклад, цікавасць у дзіцяці да фільмаў эратычнага і парнаграфічнага характару, імітацыя палавога акту з дапамогай лялек, схільнасць да сэксуальных дзеянняў з іншымі дзецьмі), прыніжаная самаацэнка, агіда, сорам, віна, недавер , пачуццё ўласнай сапсаванасці, неўласцівыя раней дзіцяці непрыстойныя выразы, суіцыдальныя размовы і спробы і інш[3].

4. Асаблівасці ўзаемаадносін у сям'і, калі назіраюцца:

- неаднаразовае зварот па медыцынскую дапамогу ў сувязі з пашкоджаннямі;

- неадпаведнасць характару пашкоджання абставінам здарэння па расповедах законных прадстаўнікоў або відавочцаў;

- супярэчлівыя, блытаныя тлумачэнні законных прадстаўнікоў аб прычынах узнікнення траўмы ў дзіцяці;

- абвінавачанне ў здарэнні самага непаўналетняга;

- адсутнасць занепакоенасці за лёс і здароўе дзіцяці, бяздзеянне ці пазней зварот за медыцынскай дапамогай;

- неадэкватная ацэнка цяжкасці траўмы, імкненне яе перабольшыць або прыменшыць;

- занепакоенасць уласнымі праблемамі, апавяданні аб тым, як іх каралі ў дзяцінстве.

Пералічаныя прыкметы яшчэ не сведчаць аб тым, што ў адносінах да дзіцяці меў месца гвалт, яны могуць быць абумоўлены іншымі прычынамі.

Таксама падставай для інфармавання законных прадстаўнікоў навучэнцаў і (або) супрацоўнікаў органаў унутраных спраў (далей - АУС) аб наяўнасці прыкмет гвалту ў дачыненні да непаўналетніх можа быць:

інфармацыя, якая паступіла ад дзіцяці;

інфармацыя, якая паступіла ад членаў сям'і непаўналетняга;

інфармацыя, якая паступіла ад работнікаў устаноў адукацыі;

інфармацыя, якая паступіла ад аднагодкаў і сяброў, суседзяў, іншых грамадзян;

інфармацыя, сабраная падчас псіхалагічнай дыягностыкі, назіранняў за дзіцем;

інфармацыя, якая паступіла ад медыцынскага работніка ўстановы адукацыі.

Інфармаванне педагагічнымі работнікамі бацькоў, апекуноў, папячыцеляў навучэнцаў і (або) супрацоўнікаў органаў унутраных спраў аб наяўнасці прыкмет гвалту ў дачыненні да непаўналетніх

Пры выяўленні прыкмет (фактаў) гвалту над дзіцем, указаных у пунктах 1-4 гэтага Алгарытму або пры атрыманні інфармацыі ад трэціх асоб педагагічныя работнікі неадкладна (у той жа працоўны дзень або не пазней наступнага працоўнага дня) інфармуюць (у вуснай форме) аб гэтым свайго кіраўніка і спецыяліста сацыяльна-педагагічнай і псіхалагічнай службы ўстановы адукацыі.

Кіраўнік установы адукацыі пасля таго, як яму стала вядома аб прыкметах (факце) гвалту:

неадкладна паведамляе па тэлефоне ва ўпраўленне (аддзел) адукацыі, спорту і турызму рай(гор)выканкама і АУС для прыняцця мер рэагавання, у той жа працоўны дзень або не пазней наступнага працоўнага днянакіроўвае пісьмовую інфармацыю ў названыя дзяржаўныя органы;

даручае педагогу-псіхолагу ўстановы адукацыі правесці кансультацыю (гутарку) з непаўналетнім, які стаў ахвярай гвалту, у мэтах устанаўлення прычын траўм у дзіцяці і аказання яму псіхалагічнай дапамогі;

неадкладна інфармуе бацькоў, апекуноў, папячыцеляў аб прыкметах (факце) гвалту ў дачыненні да непаўналетняга, у выпадку, калі гвалт у дачыненні да дзіцяці здзейснены з боку трэціх асоб.

Супрацоўнікі АУС пры атрыманні інфармацыі ад кіраўніка ўстановы адукацыі:

ажыццяўляюць вывучэнне і аналіз паступіўшай інфармацыі;

ва ўстаноўленым парадку праводзяць праверку па прадстаўленай інфармацыі.

У выпадку, калі стала вядома пра факт гвалту, учынены законным прадстаўніком, кіраўнік установы не інфармуе апошняга. У такім выпадку неабходна арганізаваць работу ў адпаведнасці з Метадычнымі рэкамендацыямі па міжведамасным узаемадзеянні суб'ектаў прафілактыкі ў пытаннях выяўлення дзяцей, якія апынуліся ў нядобранадзейнай сітуацыі, зацверджанымі 14.12.2017 Міністрам адукацыі Рэспублікі Беларусь, і прыняць меры, накіраваныя на абарону жыцця і здароўя дзіцяці.

Пры пацверджанні фактаў жорсткага абыходжання, фізічнага, псіхічнага, сэксуальнага гвалту ў дачыненні да непаўналетняга педагог-псіхолаг аказвае яму псіхалагічную дапамогу і сацыяльна-педагагічную падтрымку ва ўстанове адукацыі[4].

[1]Приложение 1 к Инструкции о порядке выявления несовершеннолетних, нуждающихся в государственной защите, утвержденной постановлением Министерства образования Республики Беларусь от 28.07.2014 № 47.

[2]Приложение 1 к Инструкции о порядке выявления несовершеннолетних, нуждающихся в государственной защите, утвержденной постановлением Министерства образования Республики Беларусь от 28.07.2014 № 47.

[3]Методические рекомендации об организации взаимодействия инспекций по делам несовершеннолетних и подразделений по противодействию и торговле людьми в вопросах выявления и профилактики преступлений, связанных с сексуальным насилием над несовершеннолетними, утвержденные 12.12.2017 Министерством внутренних дел Республики Беларусь.

[4]Статья 18 Закона Республики Беларусь от 1 июля 2010 г. «Об оказании психологической помощи»

разгарнуць » / « згарнуць

Напамінак для выхавацеля д/о: "Прызнакі таго, што дзіця падвяргаецца гвалту"

Згодна з СААЗ, гвалт над дзецьмі з'яўляецца глабальнай праблемай з сур'ёзнымі пажыццёвымі наступствамі. Пераважная большасць непаўналетніх грамадзян нашай краіны - каля 65 працэнтаў - вучацца ў школах, дзе праводзяць штодзень ад 5 да 8 гадзін. Калі дадаць сюды выхаванцаў дзіцячых садоў, то атрымліваецца, што менавіта педагогі могуць працяглы перыяд назіраць за паводзінамі дзіцяці, яго ўзаемаадносінамі з дарослымі, аднагодкамі, старэйшымі і малодшымі дзецьмі, атрымліваючы прэзентабельную інфармацыю аб уключанасці падапечных у акты гвалту. Пры зборы такой інфармацыі трэба звяртаць увагі на шэраг прыкмет, у тым ліку на знешні выгляд дзяцей, асаблівасці паводзін саміх дзяцей і іх бацькоў.

разгарнуць » / « згарнуць

Прыкметы таго, што дзіця падвяргаецца гвалту:

ДЗІЦЯ:

мэмацыйна неўспрымальны, абыякавы;
сумны, сумны, не адчувае пачуцця радасці;
смокча пальцы, манатонна разгойдваецца (магчымы ананізм);
замкнуты ў сабе, задуменны, ці, наадварот, агрэсіўны;
"прыляпляецца" да любога дарослага ў пошуках увагі і цяпла;
адчувае начныя прыступы страху, дрэнна спіць;
не выказвае цікавасці да гульняў.
начны і дзённы энурэз (нетрыманне мачы);
псіхасаматычныя скаргі: галаўны боль, болі ў жываце і вобласці сэрца, скаргі на дрэннае самаадчуванне і т. д.;
запаволенае фізічнае і агульнае развіццё дзіцяці;
прыпухлыя, "заспаныя" вочы, бледны твар, ускалмачаныя валасы;
неахайнае адзенне і іншыя прыкметы занядбанасці і агульнай недагледжанасці;
на целе могуць быць сінякі, пераломы, апёкі і іншыя траўмы, паходжанне якіх дзіця не можа растлумачыць;
дзіця схільны нечаканай змене настрою, у малодшым узросце - прыступам баязлівасці;
размаўляе сам з сабой або гуляе ва ўяўным свеце нашмат больш астатніх дзяцей;
дэманструе падвышаную агрэсіўнасць: ламае цацкі, лёгка ўвязваецца ў бойкі, можа абраць маляня слабей сябе, каб здзекавацца над ім;
выхвалянне, пастаяннае згадванне аб тым, які ён добры, што ён умее рабіць, ці ж наадварот;
празмерная самакрытычнасць, перакананасць, што ён нічога не ўмее рабіць, аж да аўтаагрэсіі, дэманстратыўнага прычынення шкоды самому сабе і пагрозам суіцыду.

ВЫХАВАЛЬНІКА ПАВІННА НАСТАРОЖЫЦЬ:

калі ў адносінах з дарослымі дзіця пастаянна шукае адабрэння або ўвагі, нават адмоўнага, безаглядна прывязваецца да любога чалавека, які шчыра праявіў да яго цікавасць, і спрабуе перашкодзіць свайму куміру ўступаць у цесныя адносіны з астатнім асяроддзем.

БАЦЬКІ:

супярэчлівыя, блытаныя тлумачэнні прычын узнікнення траўмы ў дзіцяці, абвінавачанне ў здарэнні самага пацярпелага;
адсутнасць занепакоенасці за лёс і здароўе дзіцяці, бяздзейнасць або пазней зварот за медыцынскай дапамогай, часцяком - толькі па ініцыятыве старонніх асоб;
неадэкватная ацэнка цяжкасці траўмы, імкненне яе перабольшыць або пераменшыць;
эмацыйная халоднасць у абыходжанні з дзіцем, адсутнасць ласкавых слоў і жэстаў;
занепакоенасць уласнымі праблемамі, апавяданні аб тым, як іх каралі ў дзяцінстве;
негатыўная характарыстыка дзіцяці, ускладанне на яго адказнасці за ўласныя няўдачы, атаясамліванне з нялюбым сваяком;
алкагольная або наркатычная залежнасць, прыкметы псіхічных расстройстваў або праява паталагічных рыс характару (агрэсіўнасць, узбуджэнне і т. п.).

разгарнуць » / « згарнуць

Памятка для выхавацеля д/о: "Фізічны гвалт, учынены ў адносінах да непаўналетніх"

разгарнуць » / « згарнуць

Фізічнае насілле - гэта наўмыснае нанясенне траўмаў і / або пашкоджанняў дзіцяці, якія выклікаюць сур'ёзныя (патрабуюць медыцынскай дапамогі) парушэнні фізічнага, псіхічнага здароўя, адставанне ў развіцці.

Да яго адносіцца таксама ўцягванне дзіцяці ва ўжыванне алкаголю, наркотыкаў, таксічных рэчываў. Фізічнае насілле над дзіцем могуць здзяйсняць бацькі, асобы, якія іх замяняюць, або іншыя дарослыя.

Часцей за ўсё гэта адбываецца ў сем'ях, дзе:

перакананы, што фізічнае пакаранне з'яўляецца метадам выхавання дзяцей;
бацькі (ці адзін з іх) з'яўляюцца алкаголікамі, наркаманамі, таксікаманамі;
бацькі (ці адзін з іх) маюць псіхічныя захворванні;
парушаны эмацыйна-псіхалагічны клімат (частыя сваркі, скандалы, адсутнасць павагі адзін да аднаго);
бацькі знаходзяцца ў стане стрэсу ў сувязі са смерцю блізкіх, хваробай, стратай працы, эканамічным крызісам і інш.;
бацькі прад'яўляюць празмерныя патрабаванні да дзяцей, якія не адпавядаюць іх узросту і ўзроўню развіцця;
дзеці маюць асаблівасці: неданошанасць у анамнезе, наяўнасць саматычных або псіхічных захворванняў; яны гіперактыўныя, няўседлівыя.

Распазнанне факта фізічнага гвалту над дзіцем. Характар пашкоджанняў:

сінякі, ранкі, сляды ад удараў рамянём, укусаў, прыпяканні гарачымі прадметамі, цыгарэтамі, якія размяшчаюцца на твары, целе, канечнасцях;
апёкі гарачымі вадкасцямі пэндзляў і ног у выглядзе пальчаткі ці шкарпэткі (ад апускання ў гарачую ваду), а таксама на ягадзіцах;
пашкоджанні і пераломы костак, прыпухласць і хваравітасць суставаў;
выбітыя і расхістаныя зубы, парывы або парэзы ў роце, на вуснах;
участкі аблысення, сінякі на галаве;
пашкоджанні ўнутраных органаў;
"сіндром страсення" у грудных дзяцей.

На невыпадковы характар траўм паказвае:

o множнасць пашкоджанняў, розная ступень даўнасці (свежыя і загойваюцца), спецыфічны характар (адбіткі пальцаў, прадметаў);

o неадпаведнасць характару пашкоджанняў і тлумачэнняў, якія даюць дарослыя;

o наяўнасць іншых прыкмет жорсткага абыходжання (адставанне ў развіцці, санітарна-гігіенічная занядбанасць);

o з'яўленне траўм пасля выхадных і святочных дзён.

Асаблівасці паводзін:

Узрост да 3 гадоў: боязь бацькоў ці дарослых; рэдкія праявы радасці, плаксівасць; рэакцыя спалоху на плач іншых дзяцей; дрэнна развітыя навыкі зносін; крайнасці ў паводзінах - ад агрэсіўнасці да поўнай безуважнасці.

Узрост ад 3 да 7 гадоў: ліслівыя паводзіны, празмерная саступлівасць; пасіўная рэакцыя на боль; негатывізм, агрэсіўнасць; жорсткасць у адносінах да жывёл; ілжывасць, крадзеж; адставанне ў маўленчым развіцці.

Малодшы школьны ўзрост: імкненне схаваць прычыну пашкоджанняў і траўмаў; боязь ісці дадому пасля школы; адзінота, адсутнасць сяброў; дрэнная паспяховасць, няздольнасць засяродзіцца; агрэсіўнасць.

Падлеткавы ўзрост: уцёкі з дому; ужыванне алкаголю, наркотыкаў; спробы самагубства; крымінальныя або антыграмадскія паводзіны.

Асноўнымі асаблівасцямі паводзін бацькоў ці апекуноў, калі яны збіваюць дзяцей, з'яўляюцца:

- супярэчлівыя, блытаныя тлумачэнні прычын траўм у дзяцей;

- абвінавачанне ў траўмах самога дзіцяці;

– позні зварот ці не зварот па медыцынскую дапамогу;

- адсутнасць эмацыйнай падтрымкі і ласкі ў абыходжанні з дзіцем;

- несправакаваная агрэсія ў адносінах да персаналу;

- большую ўвагу ўласным праблемам, чым наяўным у дзіцяці пашкоджанням.

разгарнуць » / « згарнуць

Памятка для выхавацеля д/о: "Пагарджанне асноўнымі патрэбамі і патрэбамі непаўналетняга"

Пагарджанне асноўнымі патрэбамі адбываецца, калі бацькі не задавальняюць асноўныя патрэбы і запатрабаванні дзіцяці ў ежы, адзенні, жыллё, выхаванні, адукацыі і да т.п.

разгарнуць » / « згарнуць

Рэкамендацыі для выхавацеля д/о па прафілактыцы і выяўленні фактаў жорсткага абыходжання з дзецьмі

Дзеці, якія сутыкаюцца з жорсткім абыходжаннем, рэдка звяртаюцца па дапамогу, а факт гвалту становіцца відавочным, калі пацярпелыя трапляюць у бальніцы або ўчыняюць правапарушэнні. Таму паводзіны і стан дзяцей павінны быць пастаянным аб'ектам увагі, а часам і сігналам трывогі для спецыялістаў.

разгарнуць » / « згарнуць

Пераважная большасць непаўналетніх грамадзян нашай краіны - каля 65% - вучацца ў школах, дзе праводзяць штодня ад 5 да 8 гадзін, выключаючы нядзелю. Калі дадаць сюды выхаванцаў дзіцячых садоў, то атрымліваецца, што менавіта педагогі могуць працяглы перыяд назіраць за паводзінамі дзіцяці, яго ўзаемаадносінамі з дарослымі, аднагодкамі, старэйшымі і малодшымі дзецьмі, атрымліваючы прэзентабельную інфармацыю аб уключанасці падапечных у акты гвалту. Пры зборы такой інфармацыі трэба звяртаць увагі на шэраг прыкмет, у тым ліку на знешні выгляд дзяцей, асаблівасці паводзін саміх дзяцей і іх бацькоў.

Спецыялісты сцвярджаюць, што дзеці, якія часта сутыкаюцца з жорсткасцю, пазней пачынаюць хадзіць, гаварыць, радзей смяюцца, адстаюць ад аднагодкаў у вазе і росце, значна горш паспяваюць у школе. Дзіця, якое пакутуе ад хатняга гвалту, можна вызначыць нават па вонкавым выглядзе. У яго, як правіла, прыпухлыя, "заспаныя" вочы, бледны твар, ускудлачаныя валасы, благія звычкі (смактанне пальцаў, кусанне пазногцяў, разгойдванне і інш.), неахайная адзежа і іншыя прыкметы занядбанасці, агульнай не дагледжанасці. На целе могуць быць сінякі, пераломы, апёкі і іншыя траўмы, паходжанне якіх ён не можа растлумачыць. З-за гэтага дзіця падчас пераапранання, напрыклад, для заняткаў фізкультурай, хаваецца, у спякотнае надвор'е адмаўляецца зняць лішняе адзенне і г.д.

Што да паводзінаў пацярпелых дзяцей, то яны звычайна схільныя нечаканай змене настрою, у малодшым узросце – прыступам баязлівасці, напрыклад, хаваюцца за дзверы пры з'яўленні дарослага. Такое дзіця размаўляе само з сабой або гуляе ва ўяўным свеце нашмат больш астатніх дзяцей. Ён здольны таксама дэманстраваць падвышаную, агрэсіўнасць: ламаць цацкі, лёгка ўвязвацца ў бойкі, можа выбраць маляня слабей сябе, каб здзекавацца над ім. Педагога павінна насцярожыць, калі ў адносінах з дарослымі дзіця пастаянна шукае адабрэння або ўвагі, нават адмоўнага, безаглядна прывязваецца да любога чалавека, які шчыра праявіў да яго цікавасць, і спрабуе перашкодзіць свайму куміру ўступаць у цесныя адносіны з астатнім асяроддзем. Нарэшце, для якія знаходзяцца ва ўмовах прыгнечання дзяцей характэрны такія праявы, як, а) падвышаная сэксуальнасць, вонкава якая выяўляецца ў імкненні лашчыць самога сябе; б) выхвалянне, пастаяннае згадванне аб тым, які ён добры, што ён умее рабіць, ці ж наадварот у) празмерная самакрытычнасць, перакананасць, што ён нічога не ўмее рабіць аж да аўтаагрэсіі, дэманстратыўнага прычынення шкоды самому сабе і пагроз суіцыду. Нярэдкія таксама спробы ўцёкаў з дому, бадзяжніцтва.

Адносна паводзін схільных да жорсткасці бацькоў ці іншых законных прадстаўнікоў можна сцвярджаць, што на магчымасць сямейнага гвалту паказваюць наступныя прыкметы:

супярэчлівыя, блытаныя тлумачэнні прычын узнікнення траўмы ў дзіцяці, абвінавачанне ў здарэнні самага пацярпелага;
адсутнасць занепакоенасці за лёс і здароўе дзіцяці, бяздзейнасць або пазней зварот за медыцынскай дапамогай, часцяком - толькі па ініцыятыве старонніх асоб;
неадэкватная ацэнка цяжкасці траўмы, імкненне яе перабольшыць або пераменшыць;
эмацыйная халоднасць у абыходжанні з дзіцем, адсутнасць ласкавых слоў і жэстаў;
занепакоенасць уласнымі праблемамі, апавяданні аб тым, як іх каралі ў дзяцінстве;
негатыўная характарыстыка дзіцяці, ускладанне на яго адказнасці за ўласныя няўдачы, атаясамліванне з нялюбым сваяком;
алкагольная або наркатычная залежнасць, прыкметы псіхічных расстройстваў або праява паталагічных рыс характару (агрэсіўнасць, узбуджэнне і т. П.).

Пры ўзнікненні падазрэнняў аб магчымасці гвалту над дзіцем і першасным кантакце з пацярпелым педагогу неабходна, не робячы паспешных высноў, распачаць наступныя дзеянні. Па-першае, пры адсутнасці непасрэднай пагрозы жыццю і бяспецы дзіцяці варта неадкладна і старанна праверыць дакладнасць здагадак. Для гэтага выкарыстоўваюцца гутаркі з самім дзіцем, яго братамі, сёстрамі і сябрамі, суседзямі, бацькамі (апекунамі, блізкімі сваякамі), назіранні за знешнім выглядам і паводзінамі непаўналетняга, знаёмства з умовамі пражывання непаўналетняга дома і г.д. Атрыманыя дадзеныя можна занасіць у спецыяльны дзённік. Па-другое, падлучыць да працы адмыслоўца-псіхолага, быўшы гатовым да таго, што вінаватыя гвалты, бацькі ці працаўнікі адукацыйнай (лячэбнай, а таксама любой іншай установы), не жадаючы выносіць "смецце з хаты", стануць усяляк адмаўляць здарэнне. Прынятыя педагогамі дзіцячага сада дзеянні павінны прывесці да пацвярджэння або абвяржэння факту гвалту.

Калі факт жорсткага абыходжання пацвердзіўся, то ва ўстанове адукацыі дзеянні педагогаў павінны ажыццяўляцца ў адпаведнасці з Алгарытмам інфармавання педагагічнымі работнікамі бацькоў, апекуноў, папячыцеляў навучэнцаў і (або) супрацоўнікаў органаў унутраных спраў аб наяўнасці прыкмет гвалту ў дачыненні да непаўналетніх. Калі дзіця ідзе на кантакт, то галоўная мэта педагогаў з бліжэйшага асяроддзя (выхавальнік, настаўнік, педагог-псіхолаг) у гутарцы з ахвярай гвалту - гэта падтрымаць дзіця, выслухаць яго і даць вымавіцца. Нельга перабіваць пытаннямі, перашкаджаць расказваць пра здарэнне сваімі словамі, каб не стварыць адчуванне ціску. Цалкам падаўшы сябе ў распараджэнне дзіцяці, дарослы паказвае пацярпеламу, наколькі правільна ён паступіў, звярнуўшыся па дапамогу. Для атрымання выніку абавязковай умовай гутаркі з'яўляецца захаванне спакою, каб не напалохаць дзіця гневам ці недаверам, асабліва калі гвалтаўнік – блізкі сваяк.

Найбольш складанай з'яўляецца сітуацыя ў выпадку сэксуальнага гвалту. Практыка сведчыць, што дзеці рэдка хлусяць, калі гаворка ідзе аб парушэнні палавой недатыкальнасці, бо часта ім пагражае адплата за невыкананне таямніцы. Таму варта не толькі абараніць дзіця ад гвалтаўніка, але і пераканаць ахвяру ў яе невінаватасці. Забяспечваючы бяспеку пацярпеламу, яму трэба растлумачыць, што ён мае права, напрыклад, пераехаць жыць на некаторы час у прытулак, перавесціся ў іншы клас для памяншэння часу зносін з пэўным педагогам і інш.

Такім чынам, умовамі аказання эфектыўнай дапамогі дзецям і падлеткам, якія пацярпелі ад насілля, з'яўляюцца:

Безумоўнае і поўнае прызнанне асноўных правоў дзяцей і падлеткаў на жыццё, асабістую недатыкальнасць, абарону, годнае існаванне.
Давер да дзяцей і падлеткаў.
Пры неабходнасці ананімнасць ці канфідэнцыяльнасць атрыманай інфармацыі.
Фарміраванне пачуцця бяспекі ў ахвяраў гвалту.

Калі дзіця само распавядае аб гвалце або ж якія з'явіліся ў дарослага падазрэння падчас гутаркі пацвярджаюцца, то педагог (класны кіраўнік, настаўнік, выхавальнік і інш.) у пісьмовай форме афармляе свае назіранні і перадае іх сацыяльнаму педагогу або дырэктару школы, загадчыку ўстановы дашкольнай адукацыі. У выпадку ўзнікнення з прычыны гвалту пагрозы жыццю і здароўю дзіцяці, яго неабходна тэрмінова накіраваць да ўрача (у школьны фельчарскі пункт, дзіцячую паліклініку, бальніцу і інш.), а таксама заявіць аб тым, што адбылося ў органы ўнутраных спраў. Акрамя таго, згодна з алгарытмам дзеянняў кіраўнік установы адукацыі павінен паведаміць аб фактах гвалту ва ўпраўленні (аддзелы) адукацыі і ў камісіі па справах непаўналетніх мясцовых органаў улады.

Асноўная работа па ўстараненню прычын і ўмоў, якія садзейнічаюць насіллю над непаўналетнім, даручаецца работнікам адукацыйнай установы, дзеянні якіх павінны быць накіраваны на захаванне сям'і, прадухіленне адытыўных учынкаў дзіцяці.

Што да дзяцей - ахвяр гвалту, то цяпер у нашай краіне, як і ў многіх краінах свету, ствараюцца крызісныя цэнтры для пацярпелых ад жорсткага абыходжання, распрацоўваюцца спецыяльныя праграмы па іх рэабілітацыі.

Апроч дапамогі пацярпелым ад гвалту ў цяперашні час вялікае значэнне надаецца папярэджанню жорсткага абыходжання з дзецьмі, стварэнню эфектыўнай сістэмы прафілактыкі, якая прадугледжвае, як мінімум два этапы. Першасная прафілактыка заключаецца ў комплексным уздзеянні на абодва залучаныя ў гвалт бакі, г.зн. на гвалтаўніка і ахвяру. Гэта ўздзеянне прадугледжвае шырокае кола мер, накіраваных на забеспячэнне ўмоў для нармальнага і рознабаковага развіцця асобы, стварэння бяспечнага і камфортнага мікраасяроддзя: своечасовае аказанне дапамогі сем'ям групы рызыкі, прафілактыку алкагалізму і наркаманіі ў асоб з бліжэйшага акружэння непаўналетніх. Важнае значэнне мае правільнае сэксуальнае выхаванне дзяцей, фарміраванне ў іх ведаў аб узаемаадносінах падлог, аб грамадска прымальных і бяспечных формах паводзін у розных сітуацыях.

На этапе першаснай прафілактыкі ў школах і іншых дзіцячых установах праводзяцца тлумачальныя гутаркі, накіраваныя на выпрацоўку ў дзяцей стратэгій дзейнасці ў пагрозлівых жыццю сітуацыях, і трэнінгі па фарміраванні навыкаў бяспечных паводзін. Вялікая ўвага надаецца папярэджанню супрацьпраўных дзеянняў навакольных, напрыклад, дзяцей вучаць не адчыняць дзверы кватэры староннім, не ўваходзіць з імі ў пад'езд і ліфт і не знаёміцца, не паддавацца ўгаворам і г.д. Адначасова на стэндах у рэкрэацыях адукацыйных, медыцынскіх і іншых выхаваўчых устаноў размяшчае

навучанне будучых бацькоў метадам негвалтоўнай педагогікі і аказанне псіхолага-педагагічнай дапамогі сем'ям, якія маюць у гэтым патрэбу. Варта заахвочваць дарослых уважліва ставіцца да патрэб дзяцей, пры неабходнасці праводзячы карэкцыю завышаных чаканняў і зніжаючы столь патрабаванняў бацькоў, мадэляваць пазітыўныя падыходы да дзіцяці і прапаноўваючы варыянты вырашэння праблем, якія ўзнікаюць;
сістэматычнае асвятленне ў сродках масавай інфармацыі праблемы гвалту над дзецьмі з мэтай уздзеяння на грамадскую думку і трансфармацыі стэрэатыпаў выхавання;
распрацоўка дзейснай працэдуры і рэальнага механізма абароны правоў і інтарэсаў дзіцяці па асабістым звароце;
паўсюднае адкрыццё "гарачых ліній" для аператыўнага аказання дапамогі дзецям - ахвярам насілля, у тым ліку пры іх асабістым звароце;
стварэнне сістэмы ўзаемадзеяння ўстаноў аховы здароўя, адукацыі, органаў унутраных спраў і сацыяльнай абароны насельніцтва для аказання дапамогі дзецям, якія пакутуюць ад сямейнага гвалту;
узмацненне кантролю за выяўленнем і ўлікам дзяцей школьнага ўзросту, якія не наведваюць або сістэматычна прапускаюць па непаважлівых прычынах заняткі ў агульнаадукацыйных установах;
фарміраванне бяспечнага адукацыйнага асяроддзя, у тым ліку праз стымуляванне педагагічных работнікаў да пераасэнсавання прафесійных і асабістых каштоўнасцей, а таксама аказання псіхалагічнай і іншай падтрымкі педагогам, якія адчулі раней жорсткае абыходжанне, каб пазбегнуць ператварэння іх у агрэсараў у адносінах да вучняў;
інфармаванне прадстаўнікоў педагагічных калектываў аб сутнасці і наступствах гвалту для рэтрансляцыі ў далейшым педагогамі атрыманых ведаў бацькам;
актыўнае ўкараненне ў школьную практыку найноўшых педагагічных тэхналогій, псіхалагічных трэнінгаў, арыентаваных на арганізацыю сумеснай дзейнасці школьнікаў і дарослых, здольнай змяніць сістэму ўзаемаадносін;
фарміраванне ў дзяцей прававой пісьменнасці ў адносінах да злачынстваў супраць асобы, пашырэнне сацыяльна-псіхалагічнай кампетэнтнасці ў мэтах зніжэння латэнтнага дамашняга насілля;
навучанне непаўналетніх бяспечным паводзінам у мэтах абароны ад агрэсіі навакольных, а таксама для наладжвання партнёрскіх адносін з аднагодкамі і ў будучай уласнай сям'і.

Такім чынам, неабароненасць, матэрыяльная залежнасць, узроставыя асаблівасці псіхікі непаўналетніх (няспеласць, падпарадкаванне аўтарытэту дарослага, даверлівасць, недахоп жыццёвага вопыту, няўменне поўна і крытычна ацэньваць сітуацыю, якая склалася і прагназаваць магчымыя наступствы) прывялі да таго, што ва ўмовах росту гвалту ў грамадстве ахвярай жорсткага абыходжання часцей за ўсё становіцца дзіця. папоўніўся, уключыўшы эканамічны гвалт, гандаль дзецьмі і інш. Між тым мадэль паводзінаў, засвоеная ў дзяцінстве, узнаўляецца ў іншых сацыяльных інстытутах: школе, войску, дзяржаве ў цэлым.

Спіс рэкамендаванай літаратуры:

Заканадаўчыя акты і іншыя нарматыўныя дакументы

Конвенция ООН о правах ребенка // Права человека: Сборник международно-правовых документов / Сост. В.В.Щербов. Мн.: Белфранс, 1999. 1146 с.
Закон Республики Беларусь о внесении изменений и дополнений в Закон Республики Беларусь “О правах ребенка” // Национальный реестр правовых актов Республики Беларусь, 2000 г. N 103. рег. № 2/215.
Кодекс Республики Беларусь об административных правонарушениях: Текст Кодекса по состоянию на 15.04.2005 г. Мн.: Амалфея, 2005. 272 с.
Комментарий к Кодексу Республики Беларусь о браке и семье / Т.А.Белова, Ж.В.Захарова, В.В.Левый и др.; Под ред. В.Г.Тихини, В.Г.Голованова. Мн.: УП «Светоч», 2000. 304 с.
Комментарий к Уголовному кодексу Республики Беларусь / Н.Ф. Ахраменка. Н.А.Бабий, А.В.Барков и др.; Под общ. ред. А.В.Баркова. Мн.: Тесей, 2003. 1200 с.

Кнігі і артыкулы навукова-метадычнага характару:

Дронова Т.Н. и др. Защита прав и достоинства маленького человека: координация усилий семьи и детского сада. Пособие для работников дошкольных образовательных учреждений. Челябинск: изд-во ИИУМЦ «Образование», 2001. 227 с.
Козлова Г.Л., Мирейчик Л.Н., Пряхина М.В. Насилие над детьми. Его виды и возможности предупреждения. Мн., 2003. 76 с.
Козлова Г.Л., Пряхина М.В. Прафiлактыка жорсткага абыходжання з дзецьмi // Адукацыя i выхаванне. 2002. №12. С. 14-16.
Кон И.С. Совращение детей и сексуальное насилие // Педагогика. 1998. N 5. С. 58-66.
Смагина Л.И., Пряхина М.В. Социально-психологическая защита детей дошкольного возраста в ситуациях насилия // Праблемы выхавання. 2000. №3. С. 104-109.
Социальные работники за безопасность в семье. Учебное пособие / Под. ред. М.И.Либоракиной. М., 1999. 144 с.
Фурманов И.А. Детская агрессивность: психодиагностика и коррекция. Мн., 1996. 192 с.

разгарнуць » / « згарнуць